Natuurlijke oplossingen hebben de voorkeur om onze leefomgeving zo in te richten, dat deze beter bestand is tegen klimaatverandering. Door Alkmaar op een goede manier groener te maken, ontstaan schaduwrijke plekken waar je in de zomer verkoeling kunt zoeken. Op plekken met veel planten, bomen en gras kan overtollig water bij een hevige regenbui goed de grond in zakken.
Green Cities Europe Award
In september 2022 won gemeente Alkmaar de Green Cities Europe Award Nederland. Deze prijs is een initiatief die inspiratie geeft voor het vergroenen van de leefomgeving. Volgens de jury kan Alkmaar alle Europese steden inspireren met de werkwijze waarmee ze zonder lange procedures en grote budgetten in drie jaar tijd 30.000 m2 verharding vervingen door groen.
Wat hebben wij al gedaan?
Herinrichting De Hoef
Voor de herinrichting van de wijk De Hoef is besloten om regenwater vast te houden en te laten infiltreren in de bodem. De wijk dateert uit de jaren 70 en is gebouwd op een verhoogde zandlaag. Deze zandlaag wordt als het ware gebruikt voor wateropslag en voert het water af naar de WADI’s. WADI is de afkorting van Water Afvoer Drainage en Infiltratie. Een wadi ziet eruit als een groene greppel langs de straat. Het vangt regenwater op en houdt dit vast in de bodem. Het water wordt dus niet afgevoerd via het riool.
Als het water in de Wadi’s en de zandlaag te hoog staat, wordt het afgevoerd naar de sloten langs het spoor en rondom de wijk. Door op deze manier gebruik te maken van de beschikbare ruimte en natuurlijke omstandigheden, is er in de wijk meer ruimte voor water. Daardoor kan meer water een plek krijgen in de wijk, waardoor er minder overlast is.
Actuele informatie bij Stadswerk072
Laat-west
De Laat is een winkelstraat in de binnenstad. Hier ontstond regelmatig wateroverlast en hittestress, omdat er veel bestrating was en maar weinig groen. Er kwam een herinrichtingsplan met meer groen en extra afvoer van regenwater. Dit vermindert de overlast en vergroot de leefbaarheid. Dit maakt het gebied aantrekkelijker voor de gebruikers.
Actuele informatie bij Stadswerk072
Kompasweg
De trottoirs zijn opgeknapt en er is meer ruimte gecreëerd voor groen. De huidige tegels van het trottoir zijn eruit gehaald en gereinigd.
Tiny Forests
Samen met IVN Natuureducatie en basisscholen leggen we Tiny Forests aan. Een Tiny Forest is een minibos van inheemse bomen en planten. Dit maakt de omgeving groener en gezonder, vergroot de biodiversiteit, zorgt voor verkoeling op warme dagen en werkt als een waterberging bij hevige regenval. Basisscholen kunnen, voor de bewustwording van ouders en kinderen, zo’n Tiny Forest adopteren. In het najaar leggen we het 4e Tiny Forest aan.
250 geveltuinen
Een geveltuin is een strook met planten tegen de gevel van een gebouw. Een smal tuintje, met een grote impact. In 2021 deden veel bewoners mee aan de gemeentelijke actie ‘250 geveltuinen’. In totaal zijn dat jaar 255 nieuwe geveltuinen aangelegd, met name in de binnenstad. Via de subsidie Groen en dierenwelzijn worden bewoners nog steeds ondersteund bij de gezamenlijke aanleg van geveltuinen.
Wat doen wij de komende jaren?
Wij willen de inwoners van Alkmaar beschermen tegen de effecten van klimaatverandering. Dat betekent dat we onacceptabele risico’s door wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen willen vermijden. Daarom nemen we maatregelen om te zorgen dat belangrijke voorzieningen en kwetsbare objecten toegankelijk en veilig blijven. Hoewel we een beperkte hoeveelheid wateroverlast acceptabel vinden, doen we ons best om de schade aan gebouwen en infrastructuur zo klein mogelijk te maken.
Verdroging tegengaan en wateroverlast beperken in 3 stappen
1. Waar mogelijk houden we hemelwater vast waar het valt. Dit doen we door in de openbare ruimte tegels weg te halen. Ook stimuleren we onder andere bewoners, bedrijven en scholen om ook op hun terrein tegels te verwijderen. Daardoor kan meer hemelwater de grond in op of dichtbij de plek waar het valt. Water wordt op wegen op verschillende manieren opgevangen en kan dan direct naar groenstroken worden afgevoerd, waar het vastgehouden wordt.
2. We zoeken naar verschillende manieren om water op te vangen, zoals het maken van opslagplaatsen in stedelijke gebieden, opslaan in de bodem en het opslaan van water voor later gebruik. Als er niet genoeg ruimte is om hemelwater vast te houden (zoals in greppels, vijvers of sloten), slaan we het op in lokale voorzieningen, zoals wadi’s of ondergrondse waterbergingen.
3. Als al deze maatregelen niet genoeg zijn, wordt het water afgevoerd naar het oppervlaktewater. Oppervlaktewater is het zichtbare water; het water in rivieren, sloten, kanalen en meren.
Sponswerking
De inrichting van een gebied is afhankelijk van de natuurlijke omstandigheden. Als bijvoorbeeld de grondwaterstanden te laag zijn, kan dit schade veroorzaken aan funderingen, natuur en landbouw. Als de grondwaterstanden te hoog zijn, leidt dit tot overlast in woningen en schade aan wegen, groen en bomen. Om de beschikbaarheid van oppervlakte- en grondwater te vergroten, is het versterken van de sponswerking belangrijk.
Ondergrondbeleid
De onder- en bovengrond zijn belangrijk voor de manier waarop we omgaan met klimaatverandering en de overgang naar duurzame energie. We hebben ruimte nodig voor nieuwe infrastructuur en maatregelen om ons aan te passen aan het veranderende klimaat. Maar deze ruimte is beperkt, omdat er ook al bestaande infrastructuur en erfgoed is. Door slim gebruik te maken van de beschikbare ruimte, kunnen we voldoende plek maken voor klimaatadaptieve maatregelen. Gemeente Alkmaar werkt daarom aan een beleid voor de ondergrond.
We doen het samen
Het anders inrichten van onze leefomgeving en zo voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering, vraagt om een gezamenlijke inzet en verantwoordelijkheid. Dit kunnen Stadswerk072 en de gemeente niet alleen. De openbare ruimte is maar 20 tot 30% van de leefomgeving. De andere 70 tot 80% bestaat uit eigendom van particulieren en bedrijven. Op die plekken moeten deze partijen zelf aan de slag.
Gedeeltelijke verantwoordelijkheid
Klimaatadaptatie is daardoor een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente, bedrijven, waterschap, provincie, rijksoverheid, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, maatschappelijke- en natuurorganisaties zoals Steenbreek en vooral bewoners. De samenwerking tussen verschillende afdelingen en organisaties is van cruciaal belang, om de impact van klimaatverandering te verminderen en de veerkracht van de stad te vergroten.
Op 28 maart nodigde de gemeente ondernemers, inwoners, natuurorganisaties en anderen uit om mee te denken over de plannen voor de komende vijf jaar.
Kansen
De ontwikkelingen die plaatsvinden om ons beter aan te passen aan het veranderende klimaat, bieden kansen om ook op andere manieren duurzaam te zijn. Dat kan bijvoorbeeld door meer rekening te houden met de natuur, door over te stappen op duurzame energie en door meer spullen te hergebruiken. Als we deze manieren combineren, kunnen we meerdere doelen bereiken en extra waarde creëren voor onze samenleving en ons milieu.
Wat kunt ù doen?
De gemeente vraagt natuurlijk ook inwoners om deel te nemen aan verschillende activiteiten die bijdragen aan meer groen. Meer groen betekent meer plek voor vlinders, bijen en andere insecten. Daarnaast zakt het regenwater beter weg. Met het oog op meer buien in de toekomst, is meer groen hard nodig.
Vergroen uw tuin en doe mee met NK-Tegelwippen
De gemeente Alkmaar doet voor het eerst mee aan het NK Tegelwippen. Tot en met 31 oktober 2023 gaan we de strijd aan met een recordaantal van ruim 150 Nederlandse gemeenten om de Nederlandse tuinen klimaatbestendiger te maken en de biodiversiteit te bevorderen. Het doel van het tegelwippen is het vervangen van tegels voor groen. U wipt er een tegel uit en plant er bloemen of planten voor in de plaats.
Koppel je regenpijp af
Het afkoppelen van je regenpijp kan heel simpel, door de regenpijp laag bij de grond door te zagen en het water via een steen weg te leiden. De steen zorgt ervoor dat het water over een breder oppervlak wegloopt.
Leg een regenwatervijver aan in uw tuin
Met een regenwatervijver creëer je extra capaciteit om regenwater tijdelijk op te vangen. Daarnaast heeft het een verkoelend effect op de omgeving, vanwege de verdamping. De aanleg van een regenwatervijver zorgt daarom ook voor het verminderen van hittestress.
Vergroen uw buurt met bijvoorbeeld een moestuin, geveltuin of boomspiegeltuintjes
Vergroen uw dak!
Groene daken dragen bij aan een groene gemeente, biodiversiteit en klimaatadaptatie. Dit is de reden dat de gemeente de aanleg van groene daken stimuleert en ondersteunt met een subsidie.
Blijf op de hoogte.
U kunt zich hieronder inschrijven voor de maandelijkse nieuwsbrief van Alkmaar Duurzaam.